S�?khác biệt giữa hồng cầu người bình thường và người b�?thiếu máu hồng cầu to

Thiếu máu hồng cầu to là gì?

Femtoliter (fL) là đơn v�?được s�?dụng đ�?đo kích thước của các t�?bào máu. Thông thường, các t�?bào hồng cầu nằm trong khoảng 80�?00 fL. Nếu các t�?bào hồng cầu lớn hơn 100 fL s�?được coi là hồng cầu to. Trong bệnh thiếu máu hồng cầu to, do các t�?bào hồng cầu to hơn mức bình thường nên chúng không th�?ra ngoài tủy xương đ�?vào máu đồng thời lượng hemoglobin trong hồng cầu cũng suy giảm dẫn đến giảm kh�?năng vận chuyển oxy, gây thiếu hụt oxy tại các mô và h�?cơ quan. Cơ th�?khi b�?thiếu oxy có th�?gây ra một loạt các triệu chứng và các vấn đ�?sức khỏe như tim đập nhanh, khó th�? da xanh xao�?/p>

Thiếu máu hồng cầu to là một trong các thiếu máu dinh dưỡng

Nguyên nhân của thiếu máu hồng cầu to

Hai nguyên nhân gây bệnh ph�?biến nhất đó là thiếu hụt vitamin B₁₂ và folate. Đây là hai yếu t�?cần thiết cho việc sản sinh ra các t�?bào hồng cầu khỏe mạnh bình thường.

• Thiếu máu do thiếu vitamin B₁₂

Vitamin B₁₂ là tên gọi chung của một nhóm hợp chất hóa học polypyrrole có chứa cobalt và có cấu trúc tương t�?nhau như hydroxocobalamin, cyanocobalamin, methylcobalamin�?Vitamin B₁₂ là một vitamin nhóm B tan trong nước, tham gia vào quá trình sản sinh ra hồng cầu của máu.

Trong một s�?trường hợp, người bệnh ăn đ�?thực phẩm vitamin B₁₂ nhưng không th�?hấp th�?vitamin và b�?mắc bệnh thiếu máu hồng cầu to hay còn được gọi là “thiếu máu ác tính�?vì do rối loạn t�?miễn dịch, ung thư, nghiện rượu hoặc bệnh viêm ruột.

Ngoài ra, còn một nguyên nhân ch�?yêu khác gây nên tình trang thiếu hụt vitamin B₁₂, dó là do cơ th�?thiếu một s�?loại protein trong d�?dày gọi là “yếu t�?nội�? Nếu không có yếu t�?nội, vitamin B₁₂ s�?không được hấp thu, cho dù là bạn ăn rất nhiều đi nữa.

Thiếu vitamin B₁₂  thường là nguyên nhân gây bệnh thiếu máu hồng cầu to

• Thiếu máu do thiếu folate

Folate hay còn gọi vitamin B₉ cũng là vitamin nhóm B tan trong nước, cần thiết cho quá trình tạo máu và tổng hợp axit nucleic trong cơ th�? Đây là một dưỡng chất thiết yếu vô cùng quan trọng đối với s�?phát triển của các t�?bào hồng cầu.

Folate hay axit folic đều là vitamin B₉. Chúng khác nhau �?ch�?axit folic là dạng tổng hợp của folate có trong các viên uống b�?sung hay thực phẩm chức năng, còn folate là dạng dẫn xuất của tetrahydrofolate trong t�?nhiên có trong thực phẩm.

Ph�?n�?trong giai đoạn có thai và cho con bú cần nhiều folate đ�?cung cấp dinh dưỡng cho s�?phát triển của thai nhi nên có nguy cơ cao b�?thiếu loại vitamin này. Việc ăn uống kiêng khem các loại rau xanh giàu folate cũng có th�?dẫn đến nguy cơ b�?thiếu chất này. Ngoài ra có một s�?bệnh ảnh hưởng đến kh�?năng hấp th�?folate của cơ th�? chẳng hạn như bệnh celiac.

Ngoài hai nguyên nhân trên thì thực t�?còn có một s�?lý do khác �?hiếm gặp hơn, cũng dẫn đến bệnh thiếu máu hồng cầu to, chẳng hạn: bệnh lý rối loạn chuyển hóa liên quan, suy giáp, bệnh v�?gan, s�?dụng các thuốc gây ức ch�?miễn dịch và giảm hấp thu trong thời gian dài, rối loạn tủy xương�?/p>

Triệu chứng thiếu máu hồng cầu to

Thiếu máu hồng cầu to thường tiến triển âm thầm, vì vậy người bệnh có th�?không nhận thấy bất k�?triệu chứng nào cho đến khi chứng bệnh tr�?nên nghiêm trọng. Các triệu chứng của tình trạng thiếu máu này có th�?bao gồm:

• Lú lẫn
• Vô sinh
• Kiệt sức
• Yếu đuối
• Xanh xao
• Chán ăn
• Tiêu chảy
• Chán nản
• Đ�?hoặc sưng lưỡi (viêm lưỡi)

Thiếu máu hồng cầu to ch�?là một loại thiếu máu. Triệu chứng của tất c�?dạng thiếu máu hầu hết đều tương t�?nhau, vì vậy điều quan trọng là bạn cần thực hiện các xét nghiệm máu đ�?chẩn đoán tình trạng c�?th�?

Chẩn đoán thiếu máu hồng cầu to

Các xét nghiệm dùng trong chẩn đoán thiếu máu hồng cầu to bao gồm :

• T�?bào máu ngoại vi, ch�?s�?hồng cầu, hồng cầu lưới và tiêu bản máu ngoại vi
• Nồng đ�?B₁₂ và folate

Cần nghĩ đến thiếu máu nguyên hồng cầu khổng l�?�?bệnh nhân có thiếu máu hồng cầu to. Chẩn đoán thường dựa trên tiêu bản máu ngoại vi. Có tình trạng thiếu máu hồng cầu to, với MCV > 100 fL/t�?bào, không có thiếu sắt, thalassemia hoặc bệnh thận. Trên tiêu bản máu thấy hồng cầu to hình bầu dục, hình dạng, kích thước không đều. Đ�?rộng phân b�?hồng cầu (RDW) cao. Hay gặp th�?Howell-Jolly (các đoạn còn lại của hạt nhân). Giảm hồng cầu lưới.

Cần xét nghiệm B₁₂ và folate huyết thanh. B₁₂ < 200pg/mL hoặc folate < 2ng/mL thường là chẩn đoán thiếu hụt. B₁₂ t�?200 đến 300pg/mL không chuẩn đoán thiếu hụt, và trong trường hợp này cần xét nghiệm nồng đ�?acid methylmalonic (MMA) và homocysteine (HCY).

 Ph�?n�?mang thai cần xét nghiệm đ�?B₁₂ và folate

Điều tr�?thiếu máu hồng cầu to

Trước tiên cần xác định bệnh thiếu máu hồng cầu to xuất phát t�?đâu đ�?khắc phục. Nếu thiếu hụt nghiêm trọng, bác sĩ s�?ch�?định b�?sung cấp tốc t�?thuốc hoặc thực phẩm chức năng, �?dạng tiêm hoặc uống. Sau đó, bệnh nhân s�?duy trì b�?sung bằng thực phẩm chức năng hoặc ch�?đ�?ăn phù hợp.

Một s�?thực phẩm b�?sung axit folic

Ngoài ra, bệnh thiếu máu hồng cầu to liên quan đến các vấn đ�?sức khỏe khác s�?được khắc phục như sau:

• Truyền máu nếu thiếu máu nặng.
• Dùng thuốc điều tr�?thích hợp nếu thiếu máu liên quan đến bệnh gan, bệnh t�?miễn và rối loạn tuyến giáp.
• Cấy ghép tủy xương: khi thiếu máu liên quan đến rối loạn tủy xương.
• Thay đổi lối sống: B�?các thói quen khiến thiếu máu trầm trọng hơn như hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia�?/li>
• Thay đổi thuốc điều tr�?nếu nó làm giảm hấp thu vitamin và folate.

Khi hiểu rõ v�?nguyên nhân, triệu chứng, xét nghiệm chẩn đoán và cách điều tr�?bệnh, bạn s�?ch�?động hơn khi bản thân hoặc người xung quanh mắc phải.

ThS. Lê Th�?Thanh Nhàn �?K. KTXNYH (tổng hợp)

Tài liệu tham khảo

Evan M. Braunstein(2016), “Megaloblastic Macrocytic Anemias�? Truy cập 30/11/2016, t�?//www.msdmanuals.com/vi/chuyên-gia/huyết-học-và-ung-thư-học/thiếu-máu-do-giảm-sinh-hồng-cầu/thiếu-máu-hồng-cầu-to-nguyên-hồng-cầu-khổng-l�?/p>

The post Bệnh thiếu máu hồng cầu to appeared first on Đại học Nguyễn Tất Thành.