Sinh lý đông cầm máu

Con đường đông máu nội sinh cần s�?tham gia của các yếu t�?đông máu:

• Prekallikrein (yếu t�?Fletcher)
• Kininogen cao phân t�?(HMWK �?high molecular weight kininogen, yếu t�?Fitzgerald)
• Yếu t�?XII (yếu t�?Hageman)
• Yếu t�?XI (yếu t�?Rosenthal)
• Yếu t�?IX (yếu t�?chống hemophili B)
• Yếu t�?VIII (yếu t�?chống hemophili A)

Con đường đông máu nội sinh và các giai đoạn thực hiện xét nghiệm aPTT

Con đường đông máu ngoại sinh cần s�?tham gia của các yếu t�?đông máu:

• Yếu t�?III (thromboplastin t�?chức)
• Yếu t�?VII (proconvertin)

Con đường đông máu chung cần s�?tham gia của các yếu t�?đông máu:

• Yếu t�?X (yếu t�?Stuart)
• Yếu t�?V (proaccelerin)
• Yếu t�?II (prothrombin)
• Yếu t�?I (Fibrinogen)

Xét nghiệm APTT là gì?

Trong y văn, có nhiều t�?ng�?đ�?biểu đạt thời gian prothrombin:

• Thời gian hoạt hóa Cephalin (TCA)
• Thời gian Cephalin �?Kaolin (TCK)
• Thời gian thromboplastin từng phần hoạt hoá (APTT �?Activated Partial Thromboplastin Time).
• Thời gian thromboplastin từng phần (PTT).

Thời gian Cephalin �?kaolin hay thời gian Thromboplastin từng phần hoạt hóa được đo bằng thời gian đông của huyết tương nghèo tiểu cầu được chống đông bằng natri citrate 3,8% sau khi cho canxi cùng với s�?có mặt của phospholipid (Cephalin, thay th�?yếu t�?3 tiểu cầu) và chất hoạt hóa yếu t�?đụng chạm đối với prekallikrein và yếu t�?XII (thường là Kaolin, Silica, Ellagic acid).

Với xét nghiệm này, điều kiện hoạt hoá yếu t�?đụng chạm cũng như s�?lượng, chất lượng tiểu cầu không ảnh hưởng đến kết qu�?xét nghiệm. Do đó, xét nghiệm này đánh giá toàn b�?các yếu t�?đông máu của con đường nội sinh và con đường chung: XII, XI, IX, VIII, X, V, II và I.

Mục đích và ch�?định xét nghiệm:

Xét nghiệm APTT được thực hiện nhằm mục đích:

• Phát hiện các rối loạn chảy máu do thiếu hụt hay khiếm khuyết các yếu t�?đông máu con đường nội sinh.
• Xét nghiệm cơ bản đ�?phát hiện các trường hợp ưa chảy máu (hemophili) tuýp A hay B.
• Là xét nghiệm đông máu tiền phẫu
• Theo dõi bệnh nhân được điều tr�?bằng heparin
• Theo dõi bệnh gan tiến triển
• Đánh giá mức đ�?nặng và tiến triển của đông máu nội mạch rải rác (DIC)

Yêu cầu khi đi xét nghiệm:

• Xét nghiệm được thực hiện trên huyết tương được chống đông bằng Natri Citrat 3,8%. Bệnh nhân không cần nhịn ăn trước khi lấy máu là xét nghiệm.
• �?bệnh nhân đang được điều tr�?bằng heparin tĩnh mạch ngắt quãng, tiến hành lấy mẫu máu xét gnhiệm APTT t�?30 �?60 phút trước mũi tiêm heparin k�?tiếp. Nếu bệnh nhân đang được truyền heparin tĩnh mạch liên tục có th�?lấy máu đ�?xét nghiệm APTT bất k�?lúc nào theo ch�?định của bác sĩ điều tr�?
• Đ�?kết qu�?xét nghiệm chính xác, cần tuân th�?
• Lấy đúng và đ�?th�?tích máu quy định khi cho vào tube máu, nếu lấy thiếu hoặc thừa s�?gây sai lệch kết qu�?xét nghiệm.
• Lắc k�?và nh�?nhàng tube máu đ�?trộn đều chất chống đông với máu (nếu không, cục đông hình thành và không th�?làm xét nghiệm.
• Không được lấy máu t�?tay đang được truyền heparin.

Các yếu t�?làm thay đổi kết qu�?xét nghiệm:

• Kết qu�?xét nghiệm có th�?b�?thay đổi trên mẫu bệnh phẩm b�?v�?hồng cầu hoặc b�?đông
• Lấy mẫu bệnh phẩm khó, không tuân th�?t�?l�?giữa máu và chất chống đông
• Có kháng th�?chống đông lưu hành tuýp lupus có th�?làm tăng thời gian APTT
• Hematocrit quá cao hoặc quá thấp (thiếu máu nặng, đa hồng cầu)
• Một s�?thuốc đang s�?dụng có th�?làm kéo dài thời gian APTT: kháng sinh, asparaginase, aspirin, cholestyramin, chclophosphamid, anoxaparin, quinin, thuốc tiêu fibrin, warfarin.

Kết qu�?xét nghiệm:

Tu�?theo từng lô thuốc th�?cũng như k�?thuật và điều kiện thực hiện xét nghiệm mà từng phòng xét nghiệm s�?đưa ra các giá tr�?PTT và APTT tham chiếu.

Giá tr�?bình thường:

• APTT trung bình 30 �?40 giây
• PTT: 60 �?90 giây
• Kết qu�?có th�?kéo dài hơn �?tr�?nh�?hoặc rút ngắn hơn �?người lớn tuổi
• APTT được cho là bệnh lý khi APTT bệnh/APTT chứng > 1,2
• Ngưỡng điều tr�?đối với các bệnh nhân đang s�?dụng heparin: 1,5 �?2,5 lần so với giá tr�?chứng

Thời gian thromboplastin từng phần hoạt hóa kéo dài do đâu?

Nguyên nhân chính thường gặp là:

• Thiếu hụt các yếu t�?đông máu đơn l�? XII, XI, IX, VIIIc, X, V, II
• Thiếu hụt fibrinogen hay không có fibrinogen máu
• Rối loạn fibrinogen máu
• Bệnh von Willebrand
• Có chất chống đông lưu hành: cơ th�?hình thành một globulin miễn dich lưu hành trong máu chống lại các yếu t�?đông máu của cơ th�?/li>
• Đang điều tr�?bằng thuốc chống đông: thuốc kháng vitamin K, heparin
• Bệnh lý gan nặng: xơ gan, viêm gan cấp mạn tính, tắc mật
• Đông máu nội mạch rải rác (DIC)
• Nhau bong non
• Truyền máu t�?thân
• Sau phẫu thuật tim
• Lọc máu
• Hội chứng giảm hấp thu
• Thiếu vitamin K

ThS. Đ�?Ánh Dương �?K. KTXN y học (tổng hợp)

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Các xét nghiệm thường quy áp dụng trong thực hành lâm sàng, 2013, PGS.TS. Nguyễn Đạt Anh �?DSCKII. Nguyễn Th�?Hương
2. Giáo trình huyết học đông máu, 2014, B�?môn huyết học, Trường Đại học Y Dược Cần Thơ

The post Thời gian thromboplastin từng phần hoạt hóa (APTT) appeared first on Đại học Nguyễn Tất Thành.