Ngh�?quyết s�?18/CP của Chính ph�?ngày 11/3/1994 v�?phát triển công ngh�?sinh học �?Việt Nam đến năm 2010 nêu rõ: “Cùng với các ngành công ngh�?mũi nhọn khác (công ngh�?thông tin và công ngh�?vật liệu mới), công ngh�?sinh học s�?góp phần khai thác tối ưu các nguồn lực của đất nước phục v�?phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân và chuẩn b�?những tiền đ�?cần thiết v�?mặt công ngh�?cho đất nước tiến vào th�?k�?21�?[1].

Ch�?th�?s�?50-CT/TW ngày 04/3/2005 của Ban Bí thư v�?việc đẩy mạnh phát triển và ứng dụng công ngh�?sinh học phục v�?s�?nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước cũng nêu: “Ngh�?quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần th�?IX của Đảng đã khẳng định công ngh�?sinh học là công ngh�?được ưu tiên phát triển�?[2].

Ngành Công ngh�?sinh học được Nhà nước đẩy mạnh đầu tư, nghiên cứu và phát triển. Nhiều viện, trung tâm nghiên cứu, cơ s�?đào tạo cũng như hàng loạt cơ s�?triển khai ứng dụng công ngh�?sinh học đã được hình thành trong những năm gần đây. Tuy nhiên, nguồn nhân lực trình đ�?cao trong lĩnh vực này hiện vẫn còn đang thiếu hụt nên triển vọng ngh�?nghiệp dành cho người theo học ngành Công ngh�?sinh học là rất lớn.

Ngành Công ngh�?sinh học có khác biệt gì với Sinh học ứng dụng?

Trao đổi với Tạp chí điện t�?Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Bùi Lê Minh – Trưởng ngành Công ngh�?sinh học, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành cho biết: T�?lâu, ngành Công ngh�?sinh học �?Việt Nam đã phát triển, tuy nhiên, tầm quan trọng của lĩnh vực này chưa thực s�?được nhìn nhận rõ ràng. Hiện nay, với những tiến b�?của khoa học k�?thuật, ngành ngh�?nào cũng cần có s�?tham gia và liên quan của công ngh�? đặc biệt là trong khối ngành sức khỏe nói chung.

Tiến sĩ Bùi Lê Minh – Trưởng ngành Công ngh�?sinh học, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành. Ảnh: NVCC.

Đáng chú ý, vào thời điểm chúng ta trải qua trận đại dịch Covid-19 những năm qua, nếu như không có s�?vào cuộc của ngành Công ngh�?sinh học thì con người khó có th�?đạt được những thành tựu giúp vượt qua cuộc khủng hoảng toàn cầu đó. Song, có th�?thấy, những thành tựu khoa học mà con người có được cũng là nh�?“công trình�?mà chúng ta đã nghiên cứu và phát triển t�?trước, không phải đột ngột mà đạt được những thành qu�?đó.

Đối với Việt Nam, ngành Công ngh�?sinh học là một lĩnh vực có vai trò hết sức quan trọng trong việc phát triển nông nghiệp, chăn nuôi và y dược. Những sản phẩm của ngành này xuất hiện trong đời sống của chúng ta thường xuyên và �?khắp mọi nơi.

Tuy nhiên, hiện nay, xã hội chưa thực s�?nhận thức được hoàn toàn vai trò của ngành học này. Theo Tiến sĩ Bùi Lê Minh, trong tương lai, Công ngh�?sinh học vẫn là một trong những ngành ngh�?có tiềm năng phát triển mạnh m�? tạo ra sức ảnh hưởng lớn, cần s�?k�?thừa và đóng góp của th�?h�?tr�?ngày nay.

C�?th�? Công ngh�?sinh học là một lĩnh vực công ngh�?cao s�?dụng công ngh�?hiện đại đ�?tạo ra các sản phẩm có nguồn gốc t�?sinh vật nhằm phục v�?cuộc sống như: giống cây trồng và vật nuôi chất lượng cao; protein (dùng làm thuốc, vắc xin, chẩn đoán, enzyme,�?; chủng vi sinh vật có lợi dùng tạo ch�?phẩm sinh học trong nông nghiệp; chủng vi sinh vật và ký sinh trùng gây bệnh dùng trong nghiên cứu thuốc; t�?bào gốc dùng trong thẩm m�?và điều tr�?bệnh hiểm nghèo; t�?bào ung thư dùng trong sàng lọc thuốc; các công ngh�?cao trong nông nghiệp (công ngh�?tưới nh�?giọt, khí canh, aquaponic, trang trại khép kín); thực phẩm chức năng;�?/p>

Nếu như ngành Sinh học ứng dụng là “bước chuyển mình�?giữa sinh học và công ngh�? chú trọng nhiều hơn v�?hoạt động nghiên cứu căn bản, tạo ra sản phẩm mới, quy trình th�?nghiệm trước khi đưa vào th�?trường; thì ngành Công ngh�?sinh học lại mang tính chất cập nhật công ngh�?tiên tiến, hiện đại đ�?định hình, khai thác trực tiếp, ứng dụng thực t�?vào sản phẩm và các quy trình mới.

Nghiên cứu thực tiễn 2 hướng “mũi nhọn�?của ngành Công ngh�?sinh học

Theo Tiến sĩ Bùi Lê Minh, ngành Công ngh�?sinh học hướng đến đối tượng nghiên cứu trải dài thuộc nhiều lĩnh vực đa dạng trong cuộc sống. Vì vậy, tùy thuộc vào mỗi cơ s�?đào tạo khác nhau s�?tập trung vào những th�?mạnh giảng dạy �?mỗi mảng khác nhau.

Chẳng hạn, với những trường đại học có s�?mệnh cung cấp nguồn nhân lực cho các khu vực mang tính chất tập trung cơ cấu kinh t�?v�?nông nghiệp, thì cơ s�?đào tạo đó s�?định hướng nội dung chương trình kiến thức liên quan nhiều hơn đến nông nghiệp, nghiên cứu thực địa tại các trang trại nông sản và chăn nuôi.

Ngay đối với Trường Đại học Nguyễn Tất Thành tại Thành ph�?H�?Chí Minh, khởi điểm bắt đầu đào tạo ngành Công ngh�?sinh học cũng định hướng liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay, đ�?đáp ứng nhu cầu của xã hội và t�?trọng nguồn nhân lực của đất nước, nhà trường quan tâm thêm đến những lĩnh vực ứng dụng khác như v�?động vật, tin sinh học, công ngh�?sinh dược, phát triển các sản phẩm v�?y dược,…

Bởi l�? nếu nhà trường ch�?tập trung đào tạo v�?lĩnh vực nông nghiệp thì cơ hội việc làm sau khi ra trường của các em sinh viên không có nhiều khi �?lại làm việc tại các thành ph�?lớn. Do đó, nhà trường phải xem xét, phân tích, đánh giá th�?trường việc làm hiện nay; t�?đó quyết định đào tạo những lĩnh vực nào phù hợp cho s�?phát triển của xã hội và cá nhân người học.

Trường Đại học Nguyễn Tất Thành t�?chức các buổi học STEM cùng với các giáo sư, chuyên gia nước ngoài. Ảnh: NVCC.

C�?th�?hơn, sinh viên ngành Công ngh�?sinh học Trường Đại học Nguyễn Tất Thành được trang b�?kiến thức đại cương, cơ s�?ngành và chuyên ngành theo 2 hướng “mũi nhọn�?hiện nay là Công ngh�?sinh học nông nghiệp và Công ngh�?sinh học y dược.

Một lượng lớn các môn học t�?chọn được thiết k�?phù hợp với s�?thích và kh�?năng của từng sinh viên theo từng chuyên ngành đào tạo. Nhà trường b�?trí thời lượng cho học phần tiếng Anh nhằm giúp người học nghiên cứu tài liệu và trao đổi chuyên môn với các chuyên gia nước ngoài.

Chương trình đào tạo ngành Công ngh�?sinh học thiết k�?theo chuẩn chương trình khung của B�?Giáo dục và Đào tạo với toàn b�?bài giảng, giáo trình được biên soạn, s�?dụng và cập nhật thường xuyên cho tất c�?các môn học.

Chương trình đào tạo chuyên ngành Công ngh�?sinh học nông nghiệp ch�?yếu tập trung vào các lĩnh vực: chọn tạo và nhân giống cây trồng, vật nuôi; bảo v�?và chăm sóc cây trồng, vật nuôi; bảo quản và ch�?biến nông, lâm sản; x�?lý và bảo v�?môi trường nông nghiệp, nông thôn;…

Mặt khác, sinh viên chuyên ngành Công ngh�?sinh học y dược được trang b�?kiến thức và k�?năng làm việc trong những lĩnh vực như sau: công ngh�?gen, phương pháp thao tác trên gen làm biến đổi h�?gen của sinh vật mục tiêu dùng sản xuất protein chẩn đoán hoặc làm thuốc; công ngh�?t�?bào thực vật dùng trong sản xuất cây dược liệu và thực phẩm chức năng; công ngh�?t�?bào động vật đ�?nuôi cấy t�?bào ung thư và t�?bào gốc dùng trong sàng lọc thuốc t�?dược liệu t�?nhiên và trong điều tr�?các bệnh hiểm nghèo và thẩm m�? công ngh�?chẩn đoán bệnh v�?nuôi cấy vi sinh, sinh hoá, sinh học phân t�? miễn dịch học; công ngh�?sản xuất sinh dược cho chiết xuất các sản phẩm dược t�?nguyên liệu sinh học; công ngh�?h�?tr�?sinh sản v�?đánh giá chất lượng giao t�?và th�?tinh nhân tạo; công ngh�?vật liệu sinh học cho ch�?tạo vật liệu y sinh dùng trong điều tr�?và thẩm m�?

“Cánh cửa�?rộng m�?cho cơ hội ngh�?nghiệp

Chia s�?với Tạp chí điện t�?Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Bùi Lê Minh cho hay, người học ngành Công ngh�?sinh học sau khi tốt nghiệp ra trường có th�?lựa chọn làm việc �?nhiều v�?trí và t�?chức khác nhau như: các cơ quan nhà nước ph�?trách chuyên môn, S�?Khoa học và Công ngh�? S�?Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Trung tâm Khuyến nông; các cơ quan, doanh nghiệp liên quan tới sản xuất thực phẩm, sinh thái tổng quan, y dược, dây chuyền sản xuất, thẩm định chất lượng sản phẩm, nuôi cấy mô, kinh doanh trang thiết b�?y t�? phục v�?nông nghiệp, thủy sản, chăn nuôi,…

Bên cạnh đó, đầu ra của ngành Công ngh�?sinh học được phát triển theo hai hướng “mũi nhọn�?hiện nay là Công ngh�?sinh học nông nghiệp và Công ngh�?sinh học y dược.

Người học ngành Công ngh�?sinh học sau khi tốt nghiệp ra trường có th�?lựa chọn làm việc �?nhiều v�?trí và t�?chức khác nhau. Ảnh minh họa: NVCC.

Người học chuyên ngành Công ngh�?sinh học nông nghiệp có nhiều cơ hội việc làm như tr�?thành k�?thuật viên trong các cơ s�?sản xuất, th�?nghiệm, quảng bá và chuyển giao sản phẩm giống cây trồng và vật nuôi, ch�?phẩm dinh dưỡng, ch�?phẩm chăm sóc sức khỏe cho cây trồng, vật nuôi, thủy hải sản và các sản phẩm x�?lý môi trường; nghiên cứu viên �?các cơ s�?nghiên cứu nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản); t�?m�?các cơ s�?sản xuất và kinh doanh cây kiểng, rau, qu�?chất lượng cao bằng công ngh�?cao; giảng dạy tại các cơ s�?đào tạo v�?Công ngh�?sinh học.

Còn đối với chuyên ngành Công ngh�?sinh học y dược, người học tốt nghiệp ra trường có th�?tham gia v�?trí k�?thuật viên (sinh hóa, vi sinh, ký sinh trùng, sinh học phân t�? t�?bào học) �?các bệnh viện, trung tâm phân tích an toàn thực phẩm, trung tâm phân tích môi trường, trung tâm thú y, doanh nghiệp dược; nghiên cứu viên �?các viện và trung tâm nghiên cứu; giảng dạy tại các cơ s�?đào tạo trung cấp, trung học ph�?thông; m�?công ty sản xuất, kinh doanh các sản phẩm phục v�?sức khỏe cộng đồng.

Theo Tiến sĩ Bùi Lê Minh, tương t�?với các khối ngành v�?sức khỏe, môi trường, k�?thuật,…, ngành học Công ngh�?sinh học cũng thuộc t�?hợp khối B. Có th�?thấy, trong nhiều năm gần đây, các khối ngành liên quan đến môn Sinh học có s�?lượng học sinh đăng ký xét tuyển �?mức đều, không quá cao và không có xu hướng tăng đột biến như một s�?ngành học hot khác. Điều này có th�?lý giải bởi một s�?nguyên nhân như chương trình đào tạo môn Sinh học �?bậc trung học ph�?thông chưa thực s�?hấp dẫn, tạo được đ�?cạnh tranh và học sinh hơi khó lĩnh hội.

Tuy nhiên, trên th�?trường lao động hiện nay, nhiều công ty, t�?chức, doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành Công ngh�?sinh học rất lớn. Trong khi đó, không phải người học nào sau khi tốt nghiệp cũng đáp ứng được tốt các nhu cầu và yếu t�?cần thiết khi đăng ký tuyển dụng, dẫn đến tình trạng một s�?sinh viên học xong không làm đúng chuyên ngành, mà nhiều doanh nghiệp thì vẫn không tuyển đ�?người.

K�?sư Võ Th�?Tú Bình – từng là th�?khoa đầu ra ngành Công ngh�?sinh học, cựu sinh viên lớp 19DSH1A, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành chia s�?

“Hiện tại, tôi đang công tác tại v�?trí nhân viên nghiên cứu khoa học thuộc Viện K�?thuật Công ngh�?cao Nguyễn Tất Thành. Mức thu nhập trung bình của ngành Công ngh�?sinh học khoảng 10 triệu đồng/tháng. Có th�?nói, hiện nay, nhu cầu nhân lực ngành Công ngh�?sinh học �?nước ta vẫn còn thiếu hụt v�?s�?lượng và một s�?lĩnh vực còn yếu v�?chất lượng.

Người học có th�?s�?cảm thấy khó khăn khi tiếp thu khối kiến thức rộng lớn v�?ngành học này nếu như không xác định được quyết tâm theo đuổi chuyên ngành mà bản thân mong muốn. Song, điểm thuận lợi là nhà trường luôn tạo điều kiện cho các sinh viên thực hành tại phòng thí nghiệm ngay t�?những năm đầu đ�?có cơ hội trực quan hóa kiến thức đã học�?

Ngoài ra, nhà trường tạo điều kiện hợp tác xây dựng hoạt động thực tập nông nghiệp tại Israel với mức thu nhập 100-200 triệu đồng (trong 10 đến 11 tháng) và các hoạt động làm đ�?tài nghiên cứu với các giáo sư, tiến sĩ nước ngoài tại Đài Loan, Anh, Na Uy,… Đây là cơ hội tốt đ�?trau dồi thêm k�?năng và kiến thức thực tiễn, giúp sinh viên có nhiều lựa chọn và hướng đi tốt trong tương lai.

K�?sư Võ Th�?Tú Bình – từng là th�?khoa đầu ra ngành Công ngh�?sinh học, cựu sinh viên lớp 19DSH1A, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành. Ảnh: NVCC.

Định hướng “thực học, thực hành, thực danh, thực nghiệp�?/strong>